Wel of geen aanbiedingsplicht: een kwestie van kleine lettertjes
Geplaatst op: 18-08-2022, 09:23:16
Een recent arrest van het Amsterdamse gerechtshof over de uitleg van statuten en aandeelhoudersovereenkomsten maakt weer eens duidelijk dat bij dergelijke documenten ieder woord, en zelfs een letter, een wereld van verschil kan maken.
De zaak draaide om een conflict tussen de twee aandeelhouders van een besloten vennootschap die een expeditiebedrijf exploiteerde in Hoofddorp. De ene aandeelhouder hield 80 procent van de aandelen, de andere 20 procent. Tussen de aandeelhouders was een Engelstalige aandeelhoudersovereenkomst gesloten. Zoals altijd bij rechtspersonen waren er ook statuten; deze zijn vanwege hun externe werking en openbare karakter altijd in de Nederlandse taal opgesteld.
In de statuten van de bv was een blokkeringsregeling opgenomen die de vrije overdraagbaarheid van aandelen beperkt. Het opnemen van zo’n regeling was vroeger verplicht, maar is facultatief geworden bij de flexibilisering van het bv-recht, nu tien jaar geleden. De bv waarover het bij dit geschil gaat, had er nog wel een.
Verplichting
In de tekst van de relevante bepaling stond iets wat toen (en ook nu nog) bij veel vennootschappen in de statuten staat, namelijk een verplichting voor een aandeelhouder die een rechtspersoon is, om de door die aandeelhouder gehouden aandelen in de vennootschap aan te bieden aan de andere aandeelhouder(s), indien bij de betreffende aandeelhouder sprake is van een wijziging van de zeggenschap. De achterliggende gedachte is helder: als een aandeelhouder die een rechtspersoon is zelf andere aandeelhouders krijgt, zal dat merkbaar (kunnen) zijn binnen de vennootschap waarvan die aandeelhouder aandeelhouder is. De statutair ingebedde aanbiedingsplicht biedt dan een mogelijkheid aan mede-aandeelhouders om de aandeelhouder die een andere ‘achterban’ heeft gekregen, uit te kopen.
In de aandeelhoudersovereenkomst stond dat ‘a change of control (wijziging zeggenschap) as described in the relevant provisions of the Articles of Association shall only be deemed to have taken place on the part of [de meerderheidsaandeelhouder] in the event [de meerderheidsaandeelhouder] is no longer Controlled by’ twee met name genoemde heren. Het met een hoofdletter geschreven woord ‘Controlled’ was in de overeenkomst gedefinieerd als het direct of indirect houden van meer dan 50 procent van de stemrechten of het directe of indirecte recht om de meerderheid van de bestuursleden te benoemen.
Bestuurswisseling
Enige tijd later vond bij de meerderheidsaandeelhouder een bestuurswisseling plaats, waardoor de genoemde heren daar niet langer in het bestuur zaten. De minderheidsaandeelhouder meende dat aldus een wijziging van zeggenschap had plaatsgevonden die de meerderheidsaandeelhouder verplichtte om haar aandelen aan de minderheidsaandeelhouder te koop aan te bieden. De meerderheidsaandeelhouder vond van niet; een kort geding volgde.
In eerste instantie won de minderheidsaandeelhouder, maar in hoger beroep komt het gerechtshof tot een geheel andere beslissing. De vordering van de minderheidsaandeelhouder wordt alsnog afgewezen, met argumenten die ontleend worden aan uitleg: over het in de aandeelhoudersovereenkomst gedefinieerde woord ‘Controlled’ zegt het hof dat de definitie onmiskenbaar doelt ‘op de positie van aandeelhouders en niet op de positie van bestuurders’. En met het woord ‘zeggenschap’ in de statuten, aldus het hof, wordt ‘weliswaar niet altijd, maar wel doorgaans gedoeld op de positie van de meerderheidsaandeelhouder, of meer precies: de aandeelhouder die zoveel stemrechten heeft dat hij de uitkomst van de stemming in de algemene vergadering van aandeelhouders kan bepalen’.
De vordering strandt, want de bestuurswijziging bij de meerderheidsaandeelhouder vormt nog geen wijziging van de zeggenschap.
Voorkomen
Was dit geprocedeer te voorkomen geweest? Vermoedelijk wel, als in de statuten meteen achter de woorden ‘wijziging van de zeggenschap’ een tekst was toegevoegd die ook vaak wordt opgenomen, namelijk: ‘zoals bedoeld in het SER-besluit Fusiegedragsregels 2015, ook indien die regels niet van toepassing zijn’. Voor niet-juristen misschien een toverspreuk, maar in dit geval geen overbodige luxe.
Auteur: mr. H.L. (Herman) Kaemingk op www.executivefinance.nl van 16 augustus 2022